DUYGU ERDOĞAN / İSTANBUL – Tarım ve Orman Bakanlığı yeni dönem hayvancılık sistemini, ithalatı gündemden çıkarma hedefiyle kuruyor. Bu hedefin temelinde ise küçük aile işletmeleri ile kadın ve gençler var. Büyükbaş hayvancılıkta üretimi artıracak teşviklerin küçükbaş hayvancılıkta da uygulanması gündemde. Bu modelin aynı zamanda kırsalda nüfusu artırması da bekleniyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin hayvansal üretim istatistiklerine göre büyükbaş hayvan sayısı 2024’te bir önceki yıla kıyasla yüzde 2.4 artarak 16 milyon 986 bine; küçükbaş hayvan sayısı ise 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 4.8 artarak 54 milyon 903 bine çıktı. Veriler hayvancılıktaki gelişime işaret etse de son yıllarda artan canlı hayvan ve karkas et ithalatı sürüyor. Ramazan ayında da et fiyatlarını dengede tutmak için ithalat yapıldığı belirtilmişti. 2025’ten itibaren ithalatın önüne geçecek yeni modeller üzerinde yoğun çalışmalar yapıldığı görülüyor.
Planlar yapıldı
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, son olarak bakanlığın bütçe görüşmelerinde de hayvan varlığının verimli şekilde artırmaya odaklandıklarını bu sayede et ithalatını ülkenin gündeminden çıkaracak planlamalar yaptıklarına dikkat çekmişti. Buna göre, hayvancılık desteklerinin artacağı, aile işletmelerine pozitif ayrımcılık yapılacağı görülüyor. 2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’ndaki verilere göre, hayvancılığa sağlanan desteğin bu yıl toplam 19 milyar 740 milyon liraya ulaşması, gelecek yıl ise yüzde 37.5 artışla 27 milyar 150 milyon lira olması planlandı. Bakan Yumaklı, “3 yıllık planlama dönemi sonunda, büyükbaş hayvan varlığını 16.6 milyondan 17.7 milyon başa, küçükbaş hayvan varlığını 52.4 milyondan 61.1 milyon başa çıkarmayı hedefliyoruz. Planlama dönemi sonunda et ithalatını ülke gündeminden çıkaracağız” dedi.
Yeni destek neler getiriyor?
Damızlık ve besilik hayvan varlığının artırılması için Et ve Süt Kurumu (ESK) ile Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) işbirliğiyle büyükbaş hayvan rezervi oluşturulüyor. Proje kapsamında üretilecek olan hayvanlar üreticilere uygun koşullarla sağlanacak. Bu kapsamda ayın başında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Kırsalda Bereket, Hayvancılığa Destek Projesi açıklandı. İlk kez hayvancılık işine gireceklere gebe hayvan temin edilmesi öngörülen hayvancılık projesi kapsamında gençlere, kadınlara ve aile işletmelerine minimum 5 hayvan, maksimum 15 hayvan olmak üzere damızlık gebe hayvan temini yapılacak. Bu kapsamda Ziraat Bankası’ndan 2 yıl ödemesiz 3 ile 5 yıl vadeli sübvansiyonlu kredi kullanılabilecek. Üreticilerin 1 yıl boyunca aylık 1 asgari ücret tutarı kadar, yani toplamda yıllık 270 bin liralık bakım ve besleme giderini devlet karşılayacak. Ayrıca üreticiler hayvanlarını TARSİM’den 1 yıl sigortalı olarak alacak, bunun da bedeli devlet tarafından ödenecek.
Başvurular İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlükleri üzerinden yapılacak; ilk hayvanlar martta teslim edilecek. Verilecek gebe hayvanların 7-8 ay sonra doğurduğunda hayvan sayısının ikiye katlanacağını da hatırlatan Bakan İbrahim Yumaklı verilecek hayvanların aşılarının tam, kaliteli hayvanlar olacağını ifade etti.
‘Yerli üretimi artırmak mecburiyetindeyiz’
Hayvancılıkta ithalata tüketicinin uygun fiyata kırmızı ete erişimini sağlamak için ara ara başvurulduğunu hatırlatan Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği (TÜDKİYEB) Genel Başkanı Nihat Çelik, bu sorunun temel olarak yerli üretimi artırarak çözülebileceğini söyledi. İthalatın tamamen gündemden çıkması için ‘yerli üretimimizi artırmak mecburiyetindeyiz’ diyen Çelik, “Üretimin artması için de üretimin önündeki engellerin kaldırılması gerekmektedir. Öncelikle üretimdeki girdi maliyetlerinin düşürülmesi ve verilmekte olan desteklerin günün ekonomik şartlarına göre ele alınarak verilmesidir. Küçükbaş hayvancılık açısından biz her zaman ithalat bir yana ihracat potansiyelimizin fazlasıyla var olduğunu söylüyoruz. Üretmekten başka bir çaremiz olmadığını ve yıllardır yapılan ithalatın çare olmadığını herkes görüyor. Dolayısıyla hayvancılıkta ithalata son vermenin yolu üretimin artırılmasından geçmektedir. Bu anlamda da toplam kırmızı et üretiminde yaklaşık yüzde 30 paya sahip olan küçükbaş hayvancılığın payı daha fazla artırılmalı, küçükbaş hayvan yetiştiricileri daha fazla desteklenmelidir” değerlendirmesini yaptı.
Sütteki gelişmeler sorunu büyütüyor
Hayvan varlığını tehdit eden önemli etkenlerden biri ise son yıllarda süt üreticileri tarafında yaşanan sıkıntılar oluyor. 2018’den bu yana düşük talep ve düşük fiyat sıkıntısı çözülemeyen üreticilerin dişi hayvanları kesime göndermesi, hayvan varlığının azalması ve istenilen düzeyde artmamasının önünde ciddi bir engel görünüyor. Son olarak Ulusal Süt Konseyi çiğ süt litre tavsiye fiyatını 17.15 lira seviyesine getirdi ancak sektörde bu fiyat altına satın alma yapılıyor. Hayvan yetiştiricileri öncelikle bu sorunun çözümüyle büyükbaşta yeniden bir talep artışı yaşanacağını iletiyor.
